Ávila, Burgos, León, Palencia, Salamanka, Segovia, Soria, Valladolid i Zamora, to dziewięć prowincji Kastylii i Leonu, jednego z największych regionów w Europie, wyróżniającego się nadzwyczajnym bogactwem kulturowym, etnograficznym i przyrodniczym. Dzięki okazałemu dziedzictwu historycznemu, zróżnicowanemu krajobrazowi i pięknym tradycjom, Kastylia i León jest idealnym miejscem do realizacji filmów. Szeroka gama plenerów i nowoczesne miasta tej wspólnoty autonomicznej tworzą znakomity plan filmowy, a w wyjątkowej scenerii regionu można tworzyć opowieści o dowolnej epoce.

Pierwsze znane produkcje, które miały bezpośredni związek z Kastylią i Leonem, powstały około roku 1910, chociaż pierwszym udokumentowanym tytułem, niestety zaginionym, jest film z 1897 roku, Las Lavaderas del Tormes, zrealizowany przez Augusta Marqueza. Warto wspomnieć, że właśnie temu reżyserowi i jego „filmowym maszynom” w Salamance odbyła się „pierwsza publiczna prezentacja filmu, zwanego wówczas „ruchomymi obrazami”, z użyciem kinematografu skonstruowanego przez braci Lumière”. Projekcja miała miejsce w Teatro del Liceo 9 grudnia 1897 roku, niespełna dwa lata dwa od paryskiej premiery pierwszego filmu w historii kinematografii pokazanego publicznie, Wyjścia robotników z fabryki.

Prawie trzydzieści lat później, w różnych lokalizacjach miasta Valladollid i prowincji, m.in. Tordesillas, José Buchs Echeandía zrealizował jeden z pierwszych filmów hiszpańskich, Pilar Guerra (1926), którego wątkiem przewodnim jest miłosna historia między wiejską nauczycielką (María Antonieta Montrreal) i synem burmistrza granym przez Juana de Orduñę. Aktor, a później również reżyser, wrócił do Valladolid w 1948 roku, aby zrealizować „dramat romantyczny” oparty na twórczości Manuela Tamaya, La locura de amor, kronikę życia córki Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli I Kastylijskiej, Joanny Szalonej (Aurora Baptista), żony księcia Filipa I Pięknego (Fernando Rey). W 2001 roku Vicente Aranda wrócił do dzieła Tamaya i stworzył swoją filmową wersję Joanny Szalonej. Część zdjęć miała miejsce w Burgos, León i Tordesillas. Grająca tytułową rolę Pilar López de Ayala otrzymała Nagrodę Goya 2002 dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej.

Krajobrazy i zabytki Kastylii i Leonu znajdziemy nie tylko w filmach hiszpańskich. Zrealizowano tam wiele dzieł światowego kina, w których pod okiem mistrzów grały wielkie gwiazdy srebrnego ekranu.

W 1961 roku producenci Samuel Bronston, Jaime Prades i Michał Waszyński powierzyli Anthony’emu Mannowi sfilmowanie życia Rodriga Díaza de Vivara, kastylijskiego rycerza i bohatera narodowego czasów rekonkwisty zwanego Cydem Walecznym. W roli głównej obsadzono Charltona Hestona, któremu w roli Jimeny Díaz partnerowała Sofia Loren. Cyd był włosko-amerykańską superprodukcją zrealizowaną w różnych regionach Hiszpanii, między innymi w Avili, Burgos, León i Torrelobatón (Valladolid).

Nie sposób mówić o wielkich międzynarodowych produkcjach lat 60. ubiegłego wieku, do których zdjęcia powstały w Hiszpanii, bez podkreślenia postaci producenta Samuela Bronstona. Dzięki licznym zabiegom, ten amerykański wizjoner otrzymał ogromne wsparcie od generała Franco, którego marzeniem było, aby hollywódzkie filmy tworzono w jego kraju. Franco ogłosił, że Cyd jest „filmem o znaczeniu narodowym” – kategorią, która do tej pory była zarezerwowana dla filmów krajowych, i udostępnił Bronstonowi wszystko, czego ten chciał, zezwalając, m.in. na robienie zdjęć w 1 500 zamkach i licznych miastach o długiej i bogatej historii. Gdy potrzebni byli statyści, producent miał do dyspozycji hiszpańskich żołnierzy, a kiedy niezbędne były konie, mógł do woli korzystać z zasobów państwowych stadnin.

Chociaż na planie niczego nikomu nie brakowało, wszyscy się ze sobą kłócili. Charlton Heston nie chciał być reżyserowany przez Anthony’ego Manna i poróżnił się z Sofią Loren. Włoska gwiazda handryczyła się z Hestonem i Bronstonem, który prawie zerwał z nią kontrakt i chciał na jej miejsce zatrudnić Sarę Montiel, uznawaną za najpiękniejszą aktorkę hiszpańskiego kina, do czego jednak nie doszło. Pomimo tarć, film otrzymał trzy nominacje do Oscara: za najlepszą muzykę, za najlepszą piosenkę The Falcon and the Dove i za najlepszą scenografię. Cyd to jedno z ulubionych dzieł Martina Scorsese, który uważa je za „jeden z największych epickich filmów, jakie kiedykolwiek stworzono”. Dzięki reżyserowi obraz został zrekonstruowany i jego „druga premiera” odbyła się w 1993 roku.

Trzy lata później Samuel Bronston ponownie zatrudnił Anthony’ego Manna, któremu powierzył reżyserię Upadku Cesarstwa Rzymskiego. Film realizowano w Madrycie i okolicach, Walencji, Sagunto i Sierra de Guadarrama, La Pedriza i Granja de San Ildefonso w Segowii. Niepomny konfliktów z gwiazdą, producent zatrudnił Sofię Loren. Rolę w filmie zagrali, między innymi, Stephen Boyd, Alec Guiness i Omar Sharif.

W 1964 roku kariera Samuela Bronstona, która wydawała się nie do powstrzymania, legła w gruzach. Powodem były horrendalne koszty budowy studia filmowego w Madrycie i kompletna klapa Upadku Cesarstwa Rzymskiego.

Producent musiał ogłosić w Stanach Zjednoczonych bankructwo, uznając dług w wysokości 5,6 miliona dolarów. Jego druga firma, Bronston Distributors, Inc., była winna kontrahentom kolejne 6,75 miliona dolarów. W ówczesnych czasach była to fortuna! Producentowi cudem udało się ukończyć Świat cyrku z Johnem Waynem, Claudią Cardinale i Ritą Hayworth, a następnie wyprodukować jeszcze trzy filmy, w tym Savage Pampas z Robertem Taylorem i Fort Saganne z Gérardem Depardieu i Catherine Deneuve.

Samuel Bronston zmarł w 1994 roku w wieku 85 lat. Został pochowany w podmadryckim Las Rozas, gdzie wiele lat wcześniej zbudował swoje słynne studio. Miał córkę, Andreę Bronston, która przez lata pracowała śpiewała w chórkach hiszpańskiej megagwiazdy, Camila Sesto. Andrea Bronston mieszka w Madrycie, gdzie kontynuuje karierę wokalną, jest również aktorką dubbingową i lektorką.

Rok po porażce Upadku Cesarstwa Rzymskiego wielki sukces odniósł wyprodukowany przez Carla Pontiego, Doktor Żywago w reżyserii Davida Leana, z udziałem Omara Sharifa, Julie Christie, Geraldine Chaplin, Toma Courtenaya i Aleca Guinnessa. Film zdobył pięć Oscarów i był nominowany do kolejnych pięciu. Wyróżniono go również pięcioma Złotymi Globami.

Książka Borisa Pasternaka, na której oparty jest film, była zakazana w Związku Radzieckim, więc nie było mowy o realizacji filmu w oryginalnych lokalizacjach. Lean wykorzystał doświadczenie zdobyte w Hiszpanii podczas realizacji Lawrence’a z Arabii, a gwarancja opadów śniegu w interesujących reżysera regionach skłoniła go do wybrania tego kraju na plan filmowy. Tymczasem prognozy pogody zawiodły. Ekipę zastała jedną z najcieplejszych zim w historii Hiszpanii, bez tak pożądanego białego puchu. Jedynym rozwiązaniem było użycie sztucznego śniegu. Zdjęcia do filmu trwały dziesięć miesięcy. Moskwa została zbudowana w Madrycie. „Lodowy pałac” powstał w Sorii. Syberię zastąpiła Sierra de Soria, niektóre sceny realizowano w okolicach tamy Aldeávila w Salamance. Niektóre sceny zimowe zostały sfilmowane latem w temperaturze 25 stopni. Pomimo obaw realizatorów, Doktor Żywago przez dziesięciolecia cieszył się nieustającym powodzeniem wśród widzów.

Chociaż Oasys MiniHollywood na pustyni Tabernas w Almerii był miejscem realizacji licznych kultowych westernów, część zdjęć do obrazu Dobry, zły i brzydki (1966) – trzeciej i ostatniej części tak zwanej trylogii dolarowej, poprzedzonej filmami Za garść dolarów (1964) i Za kilka dolarów więcej (1965), w reżyserii Sergia Leone, z udziałem Clinta Eastwooda, uważanej za jeden z najlepszych filmów w historii kina, był realizowany również w Madrycie, Granadzie i Kastylii i León. Cztery plenery sfilmowano w Burgos. Klasztor San Pedro de Arlanza stanowił wnętrza Misji San Antonio, obóz Beterville wybudowano w pobliżu Carazo, a most Langston był mostem na rzece Arlanza w Hortigüeli, kilka kilometrów od klasztoru San Pedro de Arlanza. Ponadto, ostatnia scena filmu, w której widzimy cmentarz na Smutnym Wzgórzu, gdzie rozgrywa się pojedynek z udziałem trzech głównych bohaterów, sfilmowano w Santo Domingo de Silos, niedaleko Contreras.

• 

Nie sposób omówić wszystkie dzieła kinematografii zrealizowane w Kastylii León, dlatego wspomnę tylko o kilku, do których zdjęcia powstały m.in. w tej wspólnocie autonomicznej:

• Duch roju (1973) Victora Erice, z udziałem Fernanda Fernána Gómeza był realizowany w Segowii.
• Wyróżniona Nagrodą Jury na MFF Cannes Kuzynka Angelica (1973) Carlosa Saury z José Luisem Lópezem Vázquezem, Fernandem Delgado i Liną Canalejas, była filmowana w Segowii.
• W pierwszych minutach filmu Powrót Robina Hooda (1976) Richarda Lestera z Seanem Connery i Audrey Hepburn widać Zamek Villalonso w Zamorze.
• W Conanie barbarzyńcy (1982) Johna Miliusa z Arnoldem Schwarzeneggerem, y con Jorge Sanzem w roli Conana-dziecka, część plenerów zrealizowano w Segowii i Awili.
• Tres palabras (1993) Antonia Giméneza Rico, z udziałem Maribel Verdú i Fernanda Guilléna realizowano w Burgos.
• Lokalizacjami Kołysanki (1994) Josego Luisa Garci, były klasztory de Santo Domingo de Silos i de Nuestra Señora de la Vid w prowincji Burgos. Film zdobył 5 nagród Goya.
• Na potrzeby Królestwa niebieskiego (2005), ekipa Ridleya Scotta przeniosła się, m.in. do Awili i Segowii.
• Labirynt Fauna (2006) Guillerma del Toro, był realizowany w lasach sosnowych El Espinar w Segowii.
• Celę 2011 (2009) Daniela Monzona filmowano w starym, opuszczonym więzieniu w Zamorze, położonym na obrzeżach miasta, przy drodze do Almaraz de Duero. Film otrzymał 7 nagród Goya.

Na zakończenie film zrealizowany w Salamance,zdobywca pięciu nagród Goya 2020, Póki trwa wojna (2019) Alejandra Amenabara z doskonałymi rolami Karry Elejaldego i Eduarda Fernandeza, który zainauguruje 20. Tydzień Filmu Hiszpańskiego w Polsce.

Agnieszka Drewno